یادآوری تا بازآفرینی؛ آموزش و یادگیری مفید و مؤثر با ماندگاری بیشتر و بهتر و خروجی کاربردی که می‌تواند یک آموزش کاربردی و تأثیرگذار را به ارمغان بیاورد، بر اساس مدل یادگیری بلوم، 6 سطح و حوزه را در بر می‌گیرد.

به گزارش پایگاه خبری آب‌های آزاد، محمد توکلی دکترای تخصصی کارآفرینی و کارشناس سازمان بنادر و دریانوردی در یادداشتی به بررسی آموزش مؤثر بر اساس مدل یادگیری بلوم پرداخته است.

همان‌گونه که می‌دانیم آموزش و یادگیری فرآیندی است که بر اساس آن فرد فراگیر باید پیش و پس از دوره آموزشی متفاوت شده و تغییر و تحول در سطح نگرش، بیان و عملکرد داشته باشد. دغدغه و مسأله اساسی در آموزش‌ها این است که چرا با توجه به صرف وقت، انرژی، هزینه و اعصاب، بازخورد، اثر و خروجی مطلوب و مناسبی از آموزش نمی‌بینیم و این موجب سرخوردگی در امر آموزش می‌شود و تمایل به آن را کمرنگ می‌کند.

بر مبنای مطالعه‌ای علمی و آماری که در محیط‌های علمی و آموزشی در ارتباط با موفقیت آموزشی انجام شده، به این نتیجه رسیدند که 30 درصد موفقیت آموزشی مرتبط با امکانات و فضای آموزشی و مدرس و 70 درصد مرتبط با ذوق، شوق، انگیزه، طلب، اراده، همت، برنامه داشتن، هدفمندی، هوشمندی، تلاش و پیگیری فرد فراگیر است.

آموزش و یادگیری مفید و مؤثر با ماندگاری بیشتر و بهتر و خروجی کاربردی که می‌تواند یک آموزش کاربردی و تأثیرگذار را به ارمغان بیاورد، بر اساس مدل یادگیری بلوم، 6 سطح و حوزه را در بر می‌گیرد و ما برای رسیدن به یادگیری مؤثر نیاز داریم به سطوح عالی آن حرکت کنیم.

سطح یک: یادآوری (Remembering)
در این سطح ما نسبت به یادآوری، بازشناخت اطلاعات و احضار کردن اطلاعات اقدام می‌کنیم و این نازل‌ترین، ضعیف‌ترین و ناپایدارترین سطح یادگیری شناختی است که حافظه‌محور است و در حال حاضر بیشتر نظام آموزشی در کشور ما بر همین اساس است.

سطح 2: فهم (Understanding)
در این سطح به طور مثال در یک مقاله، چارچوب (پارادایم) فکری نویسنده نسبت به مسائل مختلف از جمله خود، انسان، زندگی، جهان، کار، محیط و... را متوجه می‌شویم. مسأله و سؤال نویسنده، همچنین پاسخ وی را به آن مشخص می‌کنیم. مفروضات و دیدگاه نویسنده تبیین می‌شود و انگیزه‌ها و ارزش‌های وی نیز شناسایی می‌شود. در این سطح ما به تفکر انتقادی و درک صحیح نیاز داریم.

سطح 3: کاربرد (Applying)
در این سطح ما نیاز داریم به این سؤالات پاسخ دهیم: الف) آیا مقاله نویسنده قابلیت اجرا دارد؟ ب) آیا مقاله قابلیت به‌کارگیری و کاربرد برای حل مسأله را دارد؟

سطح 4: تحلیل (Analyzing)
این سطح، تجزیه، تحلیل و تشریح مقاله است که در چه سطحی (فرد، سازمان، ساختار، محیط و...) پرداخته شده است و از نظر شکلی، مواد مقاله و جزئیات به بخش‌های تشکیل‌دهنده تقسیم می‌شود.

سطح 5: نقد و ارزیابی (Evaluating)
در این سطح نقد و ارزیابی از منظر روانشناسی، اخلاقی و شناختی انجام می‌شود و داوری بر اساس معیارها و شاخص‌های استاندارد است. از جمله می‌توان به این نکته اشاره کرد که برای ارزیابی یک اندیشه‌ورز نیاز است به روند کل دوران کاری و زندگی او نگاه کرد. در این سطح بررسی اینکه چه مفاهیمی در متن مقاله بیان شده و چگونه با همدیگر رابطه (علی، مکملی و...) دارند و چرا چنین روابطی بین سازه‌ها وجود دارد، مهم است. روابط و چرایی تحت تأثیر چه زمینه‌ای (Context) قرار دارد؟ یعنی تحت تأثیر چه کسانی بوده است؟ در چه زمانی و مکانی ارائه شده است؟ نویسنده در چه شرایط شخصی (جسمی و روانی)، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، دینی، دوستان و اطرافیان، مدرسه و... بوده است. برای درک بهتر، بیشتر، همه‌جانبه و عمیق مقاله به شناختی جامع و کامل و در حد امکان و بضاعت در مورد نویسنده نیاز داریم تا بتوانیم شکل‌گیری اثر را بهتر درک کرده و ارزیابی داشته باشیم. از دیگر سؤالات قابل طرح اینکه آیا در زمان من و کشور من مصداق و کاربرد دارد؟ نوآوری مقاله در چه چیزی بوده است؟ (مفاهیم جدید، روابط جدید، مفروضات جدید، زمینه جدید، روش شناخت جدید، سؤال جدید و...)

سطح 6: بازآفرینی (Creating)
در این سطح به این سؤال پاسخ می‌دهیم که بعد از خواندن مقاله چه چیزی در ذهن‌مان شکل گرفت؟ آیا می‌توانیم از این اثر چیزی کم و زیاد کنیم یا خلق و ایجاد اثر جدید داشته باشیم؟ آیا می‌توانیم با شرایط خودمان آن را بومی‌سازی کنیم؟ و این مرحله نهایی فرآیند یادگیری مؤثر است که یک نتیجه کاربردی و ماندگار را به ما می‌دهد.
ابعاد تحول انسان عبارت است از: «شناختی»؛ تغییر در فهم، بالا بردن قدرت تحلیل و قدرت نقد نظریه‌ها، «عاطفی» (ارزشی- باوری)؛ ایجاد عواطف و احساسات نسبت به کار و «رفتاری- مهارتی»؛ رفتارهای متناسب با توسعه کسب و کار.

منبع: ماهنامه بندر و دریا